Motor yağı seçimi çoğu kişi için vizkozite değerlerinden ibaret, aslında yağlar sadece vizkoziteleri ile sınıflandırılmıyor. Bu blogta sizlere yağ sınıflandırmalar, vizkozitelerin taşıdığı anlamlardan bahsedeceğim.
Önce temel bilgiler ardından ilgilenenler için yağ sınıfları ve vizkozite hakkında bilimsel veriler paylaşacağım.
Vizkozite Değerleri ve Mevsime Göre Yağ Seçimi
Bildiğiniz üzere günümüzde artık araçlarda yazlık ve kışlık vizkoziteye sahip yağlar kullanılıyor. Aracınızda hangi vizkozite yağ kullanacağınıza kesinlikle kitapçıkta belirtilen bilgiler ile karar verin. Düşük vizkoziteli yağ iyi yağdır diye bir algı var ancak bu kesinlikle yanlış.
Örneğin 10W-40 vizkoziteli yağın 10W kısmı soğuk davranışını, 40 kısmı ise sıcak iken davranışını temsil eder.
Düşük vizkoziteli yağlar, yani 0W-30, 5W-30 10W-30 gibi yağlar günümüz teknolojisi ile üretilen ve çok düşük toleranslarla çalışan motorlar içindir. Eğer eski teknoloji bir motora bu yağlar koyulursa en iyi ihtimalle yağ yakacaktır. En kötü ihtimalle pistonlar ve gömlekler çizilecek ve yataklar aşınacaktır. Çünkü yağ o motor için fazla ince kalacak ve görevini yapamayacaktır.
Bu tür düşük vizkozite yağları çok uç mevsim şartları olan (-30 °C) bölgelerde tavsiye edilen vizkoziteye alternatif olarak kullanabilirsiniz.
Aynı şekilde yüksek vizkoziteli yağlar, yani 20W-50, 10W-60, 20W-60 gibi yağları yağ yakan, belli kilometreler yapmış yada eski teknoloji motorlarda kullanılmalıdır. Günümüz teknolojisi araçlarda bu yağların kullanımı zararlıdır.
Hava şartlarına göre vizkozite seçimini aşağıdaki tabloya göre yapılabilir.
Mineral, Yarı Sentetik ve Sentetik Motor Yağları
Mineral bazlı yağlar, ham petrolün rafine edilmesi ve içerisindeki tortularından arındırılmasıyla elde edilir. Ardından içerisine motor bloğu için gerekli olan deterjan, korozyon önleyici ve tortu önleyici katkılar koyularak paketlenir. Özellikleri petrolün yapısına bağlı olduğu için geliştirilemezler.
Sentetik bazlı motor yağları ise tamamen farklı bir şekilde labaratuvar ortamında üretilir, petrol bazlı olmadığı için özellikleri kullanılacağı ortama göre ayarlanabilir. Bu sayede çok düşük sıcaklıklarda akıcılığını korumak, çok yüksek sıcaklıklarda ise incelmez, yüksek sıcaklık mukavemeti sayesinde uzun ömürlü olur, yüksek kaydırma özelliği sayesinde yakıt tasarrufu gibi bir çok faydası vardır.
Yarı sentetik yağlar ise bu iki tip yağın karışımıdır ve özelliği mineral ve sentetik yağlar arasındadır.
 |
| Şekilde görüldüğü üzere sentetik bazlı yağlar üretilen gücün tamamını kullanmaya olanak sağlar. |
Aracınız için seçeceğiniz en iyi yağ vizkozite değerine bağlı kalmak şartıyla tam sentetik yağdır, ancak bazı vizkozitelerde tam sentetik yağ bulunmadığı için öncelikle vizkoziteye uyulması önemlidir. Aynı vizkozitedeki mineral ve tam sentetik yağ arasında seçim yapmanız gerekirse tam sentetik aracınız için en iyi seçim olacaktır.
Sentetik ve Mineral bazlı yağların içerikleri
Spindle oil, Light neutral, Heavy neutral, Bright stock
Bu yağlar petrolün rafine edilmesi ile ortaya çıkan, farklı vizkozite özelliği gösteren yağlardır, mineral yağlar bunların karışımı ile elde edilir. Karışımın oranı viskozite değerini belirler.
Grup 3 baz yağlar
Grup 3 baz yağlar tamamen sentetik olarak üretilen yağların sınıfır, yağ tam sentetik ise sadece grup 3 ve katkı maddelerinden oluşur, yarı sentetik ise büyük çoğunluğu grup 3 baz yağlardan oluşur.
Katkı maddeleri
Viscosity Index Improver : Vizkozite indeks arttırıcılar, ürünün yüksek sıcaklıkta vizkozitesini korumasını sağlayan katkı maddesidir.
Pour Point : Akma noktası düşürücü katkı, vizkozite indeks arttırıcılar ile birlikte çalışabilen yağın donma noktasını düşüren katkı maddesidir.
Yağ Sınıflandırması API ve ACEA standartları
API
API yani Amerikan Petrol Enstitüsü standartları motor yağının içindeki katkılara göre kalitesini belirleyen bir standart. Bu katkılar motorun içinde tortu oluşumunu engelleme ve korozyona karşı direnç gibi özelliklere sahip. Günümüzde piyasada bulabileceğiniz API sınıfı yağlar.
Not: Liste benzinli motor içindir.
Kategorisi
|
Durumu
|
Uygulama
|
SN
|
Mevcut
|
İlk olarak 2010 yılının Ekim ayında piyasaya sürülmüş olup, Piston tepelerinde oluşan yüksek sıcaklık kurumları ile motordaki çamur oluşumuna karşı daha yüksek koruma ve conta uyumluluğunu tanımlar. API SN performansı iyileştirilmiş yakıt tasarrufu, turbo koruma, emisyon kontrolü ve E85 değerine kadar etanol içeren yakıtlarla çalışan motorların korunmasını sağlayarak ILSAC GF-5 ile birbirlerine uymaktadır.
|
SM
|
Mevcut
|
2010 ve daha eski otomobil motorları için.
|
SL
|
Mevcut
|
2004 ve daha eski otomobil motorları için.
|
SJ
|
Mevcut
|
2001 ve daha eski otomobil motorları için.
|
ACEA
ACEA yani Avrupa Otomobil İmalatçıları Birliği de motor yağı içindeki katkı maddelerine göre kalitesini belirleyen bir standarttır. Bu katkılar motorun içinde tortu oluşumunu engelleme ve korozyona karşı direnç gibi özelliklere sahip. A benzinli motor, B binek dizel motor, C ticari dizel motorlar, E ağır hizmet dizel motorları temsil eder.
Günümüzde piyasada bulabileceğiniz ACEA sınıfı yağlar.
A1/B1: Hafif araçların dizel ve benzinli motorlarına yönelik düşük viskozite ve sürtünme değerleri sayesinde yakıt ekonomisi sağlayan yağlardır. A1/B1 yağlarının kullanımına bazı motorlarda izin verilmemektedir.
A2/B2: normal kullanım ve normal değiştirme aralıklarına yöneliktir. Bu sınıflandırmaya genelde eski araçlarda rastlanır. A3/B3 sınıfı yağlar ile değiştirilebilir.
A3/B3: Motor üreticilerinin daha uzun yağ değiştirme aralığı belirttiği binek araçların benzinli ve dizel motorlarına yönelik yağlar . Piyasada en çok bulunan standart yağ bu kodu taşır.
A3/B4 A3/B3: sınıfına benzerdir ancak doğrudan enjeksiyonlu dizel motorların ek gereklilikleri de değerlendirilmiştir. Ayrıca, A3/ B3’un altında tanımlı uygulamalara uygundur.
A5/B5: Direkt enjeksiyon sistemine sahip Uzun yağ değiştirme aralıkları için düşük sürtünmeli ve düşük viskoziteli yağlar.
Her iki sınıfta da yağ seçimi yaparken üreticinin önerdiği sınıf veya üzeri yağ kullanılmalıdır.
Vizkozite değerlerinin anlamları ve davranışları
Vizkozite bilindiği üzere sıvıların akmaya karşı gösterdiği dirençtir. Vizkozitesi yüksek olan bir sıvıyı bal kıvamında düşünebiliriz, düşük olanı ise su kıvamında.
Vizkoziteyi ölçmenin çeşitli yolları vardır, motor yağlarının vizkozitesi belirlenirken kullanılan ölçüm metodu kinematik vizkozitedir. Bu yöntemde prensip sabit sıcaklıktaki akışkanların içinde bulundukları tüplerin ters çevrilmesi ve tüpler üzerinde işaretli olan 2 çizgi arasında akışkanın akışının saniye olarak ölçülmesi ve kapiler sabiti ile çarpılması ile elde edilir.
Aşağıdaki tabloda motor yağlarının hangi sıcaklıklara kadar özelliklerini koruduklarını görebilirsiniz.
Bu tabloda görüleceği üzere, 10W bir yağ -20 °C ye kadar özelliğini korurken 20W yağ -10 °C ye kadar özelliğini koruyor. Aynı şekilde pompalanabilme sıcaklığınıda yağın dayanabileceği en soğuk ortam sıcaklığı olarak yorumlayabiliriz.
Motor Yağları SAE J300 Viskozite Sınıflandırılması
SAE VİSKOZİTE SINIFLANDIRMASI
|
°C SICAKLIKTA MAKS. VİSKOZİTE
|
MAKS. POMPALANABİLME SICAKLIĞI
(60000 cP)
|
KİNEMATİK VİSKOZİTE
cSt @ 100 °C
|
|---|
KIŞ
|
YAZ
|
°C
|
cP
|
MIN.
|
MAX.
|
|---|
0W
|
-
|
-30
|
3250
|
-40
|
3.8
|
-
|
5W
|
-
|
-25
|
3500
|
-35
|
3.8
|
-
|
10W
|
-
|
-20
|
3500
|
-30
|
4.1
|
-
|
15W
|
-
|
-15
|
3500
|
-35
|
5.6
|
-
|
20W
|
-
|
-10
|
3500
|
-20
|
5.6
|
-
|
25W
|
-
|
-5
|
6000
|
-15
|
9.3
|
-
|
-
|
20
|
-
|
-
|
-
|
5.6
|
9.3
|
-
|
30
|
-
|
-
|
-
|
9.3
|
12.5
|
-
|
40
|
-
|
-
|
-
|
12.5
|
16.3
|
-
|
50
|
-
|
-
|
-
|
16.3
|
21.9
|
-
|
60
|
-
|
-
|
-
|
21.9
|
26.1
|
