Konjektör Nedir?
Bahsedecek olduğumuz bu parçaya aslına bakınca konjektör
demek yanlıştır ancak, aramızda ismi her nedense bu şekilde kalmıştır.
Konjektör TERS AKIM ENGELLEYİCİ bir devredir. Yani elektrik üreteci çalışmadığı
zamanlarda depolamada kullanılan akünün yada sistemdeki başka elektriksel
kaynakların üretece doğru geri akmasını engelleyen sistemdir. Her neyse. Biz
alışıldığı üzere konjektör demeye devam edelim.
Motorda elektrik üretimi yapan bir dinamo olduğunu ve üretim
için gerekli hareketi motorun kendi gücünden aktarma organları vasıtası ile
aldığını bilmekteyiz. Bu dinamo denen aletin diğer bir adı ise forumda sıkça
geçen STATÖR’dür. Motosikletimizdeki bu organ üretimini AC olarak (Alternatif
Akım , Dalgalı Akım) olarak yapmaktadır. Madem ki dinamoyu hareket ettiren şey
motorun kendi mekanik gücüdür, bu da demektir ki bu güç dengesizdir. Yani,
motor devri yükselip, düştükçe dinamonun hızı da değişmekte ve ürettiği
elektrik miktarıda buna bağlı olarak (voltaj) değişmektedir.
Bilindiği üzere AKÜ, DC (Doğru Akım, Doğrusal Akım)
depolayan ve şarj edilmesi gereken bir alettir. Şarj işlemi ise yine uygun
voltajdaki DC Akımı ile yapılmaktadır.
Motorsikletimiz üzerindeki tüm ekekriksel donanım kornadan
sinyalden marş motoruna ordan bujilere kada tamamı DC akım ile çalışmaktadır.
İşte konjektör burada iş görmektedir. Akımı regüle etmekte
yani istenilen akım tipine ve miktarına çevirmektedir. Telefonunuzu şarj eden
adaptör de bir çeşit konjektördür.
Sonuç olarak; dinamo motosikletin krank milindeki dönüş hızı
(devir) kadar mekanik hareketi alır, 20-80 volt kadar AC akımı üretir ardından
da bu akımı KONJEKTÖR’e gönderir. Konjektör bu akımı alır önce DC’ye çevirir
sonra istenilen voltaja düşürür ardından da Şarj işlemi için aküye gönderir. İlaveten akü
tamamen şarj olduğunda aküye giden akımı keser ve aküyü korur. Aküdeki
depolanmış voltaj düşünce tekrar şarj işlemine başlar Akü’yü sürekli dolu
olmasını sağlar.
Konjektör neden arızalanır?
Tüm elektriksel cihazların bilindiği üzere saat olarak
hesaplanmış bir ömrü olduğunu bilmekteyiz ancak bu yazımızda ömrünü doldurduğu
için arızalandı konusuna girmeyeceğiz. Bizim derdimiz üretim yahut kullanıcı
kusuruna dair incelemelerdir. Bulguların tamamında konjektör bağlantılarınn
eridiği, yandığı görülmüştür.
1- Akü
çalışma ömrünü doldurmuş yahut arızalandığı için şarj edilemiyor. Bu durumda
konjektör sürekli faal durumda olacak, aralıksız biçimde aküyü şarj etmeye
çalışacak Konjekör aynı adaptörlerde olduğu gibi çalıştığında ısı yayan
bir alettir ve soğuması için üzerinde metal kanatçıklar vardır. Bu sürekli ve
tam kapasitede çalışma hali ise konjektörün aşırı ısınmasına içerisindeki
devrelerin ve kendisine bağlı olan kablo girişlerinin erimesine hatta yanmasına
sebep olacaktır. Erime nedeni ile kablolar açıkta kalacak muhtemelen kısa devre
sonucu arızaya neden olacak, kısa devre olmasa bile kendi devre elemanları
kavrulacaktır.
2- Konjektörün
bulunduğu alan yeterince havalanmıyor ise yine yüksek ısı faktörü egemen
olacaktır.
3- Konjektöre
bağlı olan kablolarda bir gevşeme vardır. Bu gevşek noktada kıvılcım atlaması
veya yüksek bir drenç meydana gelebilir. Bu durumda kablo bağlantılarının
yanması sözkonusudur. Yanan kablolar kısa devreye neden olacak ve konjektörü az
bir zaman içinde bozacaktır.
4- Fabrika,
motosikletin üzerinde bulunan elektriksel elemanların harcadığı güce göre bir
konjektör tipi ve akü kullanmış, kablolamadan sigortalara kadar tüm sistemi bir
denge üzerine kurmuş ancak çok az miktarda da güvenlik gerekçesi ile rezerv
potansiyel bırakmıştır. Yani biraz zorlamaya karşı önlem almıştır. Durum böyle
iken motorsiklete sonradan ilave edilen her elektriksel parça (sis farı, led
farlar, çakmak, usb soketler, elcik ısıtma, teyp vs.) ayrı bir yük
oluşturacaktır. Sistem dengesinin üzerine çıkıldığında konjektör sürekli aküyü doldurmak durumunda kalacaktır, buda konjektörün zorlanmasına sebebiyet verir.
5- Dinamo
gereğinden fazla akım üretmektedir ve yine konjektörün devre elemanlarını zorlayacak
ve yanmalarına sebep olacaktır.
Konjektör arızası yaşayan kullanıcılar ne gibi sorunlarla
karşılaşıyor ?
1- Motor tek marşta çalışmaz, uzun süre marşa basmanız gerekir.
2- Motoru bir süre kullanmadıktan sonra marş basmanız gerektiğinde marş basmaz.
3- Düz yolda giderken motor stop edebilir.
4- Düşük hızlarda ve durduğunuzda motordan yanık kablo kokusu gelir. (Sele altından)
5- Aküyü şarj ettirmenize rağmen bir kaç gün içinde yeniden marş basmaz.
6- Kontak açmanıza rağmen hiç bir şekilde elektrik gelmez. (Sigorta atmıştır.)
7- Sele altından dumanlar çıkmaya başlar. (Korkmayın birşey olmuyor.)
Yukarıdaki altı maddeye bakınca problemin ya yanık
kokusundan yada akünün boş olmasından meydana çıktığı anlaşılıyor. Ancak seleyi
kaldırdığınızda bir yanık kokusu yok ise kablo girişleri sağlam ve yerli
yerindeyse aküden şüphelenmeniz önceliklidir. Evinizde bir akü şarz aleti
bulundurmanız ısrarla tavsiye edilir. Ucuz bir alettir ve iyi ki almışım len,
aferin bana dedirtecek bir cihazdır.
Konjektör Arıza Teşhisi nasıl yapılır ?
Konjektörün çalışıp çalışmadığını kontrol etmemiz için gerekli olan alet avometredir. Çeşitli birimlerde elektrik akımlarını ölçmeye yarayan bir alettir. Biz motosikletimizde Volt(V) üzerinden ölçüm yapacağımız için avometrenin üzerindeki düğmeyi V simgesinin üzerine getiriyoruz.
Avometrenin kırmızı kablosunu akünün artı(+) kutbuna, siyah kablosunun ucunu ise eksi(-) kutbuna yerleştiriyoruz.
Motor çalışmıyorken avometrenin göstermesi gereken değer 11,6 V ile 12,6 V arasında olmalıdır. Bu ölçüler sağlıklı bir akünün göstermesi gereken voltaj değerleridir, eğer akü 11,6 V altında bir ölçü gösteriyorsa akünüz boş demektir.
Motoru çalıştırıyoruz, şimdi rölantide ve 5.500 devirde göstereceği voltaj değerleri ile konjektörün çalışıp çalışmadığının kontrolünü yapmış olacağız.
Motor rölantide iken göstermesi gereken voltaj değeri 13,0 V ile 13,5 V olmalıdır. Far, elcik ısıtma, sis farları gibi donanımlar çalışıyorken bu değer 12,5 V a kadar düşebilir.
Motorun devrini 5.500 dev/dk sabitlediğimiz zaman voltaj değerinin14 V ile 14,5 V arasında bir değer göstermesi gerekmektedir.
Eğer konjektörünüz arızalı ise rölantide ve 5.500 devirde avometrenin göstereceği değer yaklaşık olarak 12,0 V ile 13,0 V arası olacaktır. Bu demek oluyorki konjektörünüz aküye yeterli derecede enerji göndermiyor ve şarj etmiyor. Bu sebeple motorunuz üzerindeki tüm elektriksel donanımları aküden enerji alarak kullanıyor. Buda çok kısa sürede akünüzün bitmesine sebebiyet verecektir.
Konjektör arızası nasıl giderilir?
Hyosung marka motosikletlerde kullanılan konjektörlerin genelde ömrü kısıtlıdır. Tahmini bir kilometre vermek gerekirse bu kilometre 20.000 dir. Eğer yüksek kapasiteli konjektör kullanılırsa bu ömür uzayabilir. Yukarıda bahsedildiği gibi durumlar söz konusu olduğunda ve avometre ile konjektör arızası tespit edildiğinde yapılacak şey yeni bir konjektör takmaktır.
Motorumuzda konjektör bağlantıları plastik soketler ile yapılmıştır. Tavsiyem bu soketlerin iptal edilmesi ve tek tek yanmaz bant ile birbirine bağlanmasıdır. Bu işlemleri tesisattan anlayan tecrubeli birisinin yapması önemlidir.
Piyasada çeşitli firmalar Gv 250'nin orijinal konjektörünü 300 TL ye satmaktadır. Benim tavsiyem her hangi bir 250cc motorun konjektörünü kullanmanız yönünde olucaktır. Bu şekilde çok daha ucuza bu sorunu çözebilirsiniz. Bunun motorunuz için bir tehlikesi yoktur, konjektör üniversal bir parçadır. Orjinali ile aynı görevi yerine getirir.
Dikkat edilmesi gereken kapasitesi 250cc motosikletlere uygun üretilmiş olmasıdır. Düşük kapasiteli konjektörler statöre zarar verebilir.
Gv 250 ye uyumlu konjektörler ;
-YBR 125 konjektörü (Karbratörlü modeller 2005-2008)
-XF - 645 konjektör (Enjeksiyonlu modeller 2010-2015)
-Mosfet FH020AA konjektör (Tüm modeller için uyum sağlar)
Bu yazı motosiklet.net'ten BLUERAY isimli kullanıcının postundan alıntılanarak düzenlenmiştir.
